ငရန္မန္ကန္းသည္ မြတ္စလင္ ဟုတ္မဟုတ္

ေရႊႏိုင္ငံသစ္ ေန႕စဥ္သတင္းစာ ဆိုတာက စစ္တပ္ရဲ့ အာေဘာ္ သတင္းစာ ဆိုတာ အားလုံး သိျပီးသားျဖစ္လို႕ ဘာမွေတာ့ အေထြအထူးေျပာစရာ မရွိပါဘူး၊ ဒါေပမဲ့လဲ ေျပာစရာရွိလာတာကေတာ့ အခုလတ္တေလာ ဖတ္လိုက္ရတဲ့ ဦးျမင့္ေဝ(ၾကိဳ႕ပင္ေကာက္)ေရးသားထားတဲ့ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္မွာ ပုဂံေခတ္မွာ ပုန္ကန္တဲ့ ငရန္မန္ကန္း ကို မြတ္စလင္ တစ္ေယာက္ဆိုျပီး ေရးထားတာေၾကာင့္ ထင္ပါတယ္။အခ်ိဳ႕ သူငယ္ခ်င္းမ်ားအေတာ္မ်ားမ်ားက ကြၽန္ေတာ့ကို ငရန္မန္ကန္းက မြတ္စလင္ ဟုတ္၊မဟုတ္ ဆိုတာကို မက္ေစ့ကေန႕တဆင့္ အေမးမ်ားလာၾကတာေၾကာင့္ အားလုံးသိရွိႏိုင္ေအာင္ ပို႕စ္တင္ျပီး တခါတည္းရွင္းျပလိုက္ပါရေစ၊ဒီလိုမရွင္းျပမွီ ဝန္ခံလိုတာကေတာ ကြၽန္ေတာ္ဟာ သမိုင္းပညာရွင္၊ သုေတသီ တစ္ဦးမဟုတ္ပဲ အားလပ္ခ်ိန္မွာ ေလ့လာလိုက္စားတဲ့ သာမန္ ဝါသနာရွင္တစ္ဦးသာျဖစ္ေၾကာင္းကို ၾကိဳျပီး အသိေပးအပ္ပါတယ္။

ဆက္လက္ျပီး ငရန္မန္ကန္းဟာ မြတ္စလင္ ဟုတ္မဟုတ္ကို ေလ့လာ သိရွိထားတဲ့ အေထာက္အထားမ်ားနဲ႕ ရွင္းလင္းတင္ျပေပးပါရေစ။ ေဆာင္းပါးေရးသူ ဦးျမင့္ေ၀(ၾကိဳ႕ပင္ေကာက္)က Moshe Yegar ေရးတဲ့ Muslims of Burma စာအုပ္ကို ကိုးကားထားျပီး ခန္း Khan ဆိုတဲ့ အမည္ဟာ မြတ္စလင္ မ်ိဳး႐ိုး နာမည္ျဖစ္လို႕ ငရမန္ကန္းဟာ မြတ္စလင္တစ္ေယာက္ျဖစ္ရပါတယ္ ဆိုျပီး မရမက ဆက္စပ္ေရးသားထားတာကို ေတြ႕ရပါတယ္၊ ဒါေပမဲ့ ဦးျမင့္ေဝ သတိမထားမိလိုက္တဲ့ အခ်က္တစ္ခုကေတာ့ (လုံးဝကို မသိတာလဲျဖစ္ႏိုင္ပါသည္) အဲဒီ Khan ဆိုတဲ့ နာမည္ဟာ ဂ်င္ဂစ္ခန္း၊ ကူဗလိုင္ခန္း စတဲ့ မြန္ဂိုလီးယားစစ္ဘုရင္ ေတြရဲ့ မ်ိဳး႐ိုး စဥ္ဆက္နာမည္ျဖစ္တယ္ဆိုတာပါ။အားလုံးသိၾကတဲ့ အတိုင္း ပါပဲ၊ မြန္ဂိုေတြဟာ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသကို ေအာင္ႏိုင္ျပီးေနာက္ပိုင္းမွ အစၥလာမ္ဘာသာကို ႏွိပ္ကြပ္ဖိႏွိပ္ရာကေန ေနာက္ဆုံးမွာ ဖိႏွိပ္ဖို႕ ၾကိဳးစားခဲ့တဲ့ မြန္ဂိုေတြကိုယ္တိုင္ အကုန္ မြတ္စလင္ျဖစ္ကုန္ၾကပါေတာ့တယ္။

လက္ရွိေရးသားတဲ့ အေၾကာင္းအရာနဲ႕ မပတ္သက္လို႕ အဖိႏွိပ္ခံ လူတန္းစားတစ္ရပ္က ဖိႏွိပ္တဲ့အုပ္ခ်ဳပ္သူ လူတန္းစားကို ႏွလုံးရည္ နဲ႕ ဘယ္လို အႏိုင္ယူခဲ့သလဲဆိုတာကိုေတာ့ ေနာက္ေနာင္ အေၾကာင္းတိုက္ဆိုင္ေတာ့မွပဲ တင္ျပပါမည္ျဖစ္ပါေသာေၾကာင့္ ဒီအေၾကာင္းကို ခ်န္လွပ္ျပီး ငရန္မန္ကန္း အေၾကာင္းကိုသာ ဆက္လက္တင္ျပသြားမည္ျပီျဖစ္ပါသည္။ ဒီေနရာမွာ ရွည္ရွည္ေဝးေဝး ေတြးစရာမလိုပဲ သမိုင္းထဲက ခုႏွစ္ သကၠရာဇ္မ်ားနဲ႕ ေလ့လာတိုက္ဆိုင္ စစ္ေဆးၾကည့္လိုက္ရုံနဲ႕တင္ အမွန္တရားကို သိရွိႏိုင္ပါတယ္၊ ငရန္မန္ကန္းဟာ ေစာလူးမင္းလက္ထက္ ေအဒီ( ၁၀၇၈-၁၀၈၄) ခုႏွစ္မွာ လူျဖစ္ျပီး ဘုရင္ ျဖစ္တဲ့ ေစာလူးမင္းကို ဖမ္းဆီး ေထာင္ခ်ဝံ့တဲ့ မြန္လူမ်ိဳး စစ္ေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္ျဖစ္ပါတယ္။

အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသ က ဘဂၢဒက္ ျမိဳ႕ကို မြန္ဂိုလီးယားစစ္တပ္ေတြ ဝင္ေရာက္ က်ဴးေက်ာ္ သိမ္းပိုက္တာက ေအဒီ ၁၂၅၈ ခုႏွစ္ မွသာျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္အားျဖင့္ ႏွစ္ေပါင္း ၁၇၀ေက်ာ္ေတာင္ ကြာျခားျပီး ခန္း နာမည္နဲ႕ မြန္ဂိုေတြ ကိုယ္တိုင္ေတာင္မွ မြတ္စလင္ မျဖစ္ရေသးပါဘူး။ ဒီေလာက္ ဆိုရင္ေတာ့ ခန္းနာမည္ပါရွိတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ပုဂံေခတ္မွ ငရန္မန္ကန္းၾကီးဟာ ေသျပီးေနာက္ ႏွစ္အတန္ၾကာမွ မြတ္စလင္ အျဖစ္ ဘာသာကူးေျပာင္းခံလိုက္ရတဲ့ အျဖစ္ၾကီးဟာ အင္မတန္မွ ရယ္ရႊင္ဖြယ္ေကာင္းတဲ့ ပုံျပင္တစ္ပုဒ္သာ ျဖစ္ေၾကာင္း အားလုံးလဲ ရွင္းလင္းေလာက္ျပီထင္ပါတယ္၊ ငရန္မန္ကန္းဟာ မ်က္လုံးတစ္ဖက္ကန္းေနလို႕ ဒီလိုပဲ အေခၚခံရျခင္းလား၊ မြတ္စလင္တစ္ေယာက္ပဲလား ဆိုတာ မေသခ်ာေပမဲ့ က်န္စစ္သားက လႊတ္လိုက္တဲ့ မုဆိုး ငစဥ့္က တီးထည့္လိုက္လို႕ လူ႕ေလာကထဲက ထြက္သြားရတယ္ဆိုတာေတာ့ အေသအခ်ာပါပဲ။

ဦးျမင့္ေဝရဲ့ ေဆာင္းပါးထဲမွာ ဆက္ျပီး ေရးသားထားတဲ့ ေနာက္တစ္ခုက ပုဂံေခတ္က ဗ်တ္ဝိ၊ ဗ်တၱဟာ Byat ဆိုတဲ့ နာမည္ပါေနလို႕ အခုလက္ရွိ ေခတ္ အာရပ္ ေစာ္ဘြားမ်ားႏိုင္ငံ ဝန္ႀကီးလုပ္ခဲ့တဲ့အမတ္ ဘင္ဗ်တ္ (Aumad Bin Byat)နဲ႕ ေတာင္ ေဆြမ်ိဳး ဖမ္းျပီး ေတာ္ေပးလိုက္ပါေသးတယ္။ တကယ္ေတာ့ ျမန္မာ့သမိုင္းမွာ ကုလားနဲ႕ ခင္ရာ ေဆြမ်ိဳးဖမ္းေတာ္ျပတဲ့ ဒီလိုအျဖစ္မ်ိဳးေတြဟာ အခုမွျဖစ္လာတဲ့အဆန္းတၾကယ္ အျဖစ္မ်ိဳးေတြမဟုတ္ပဲ ဟိုး အရင္ကတည္းက ရွိျပီးသားပါပဲ။ ခုနစ္ေဆာင္ တိုက္ခန္းကို မီးမထြန္းပဲ လင္းတဲ့ ပပဝတီ ဆိုတာက ပါရွား(အီရန္)က ကုလားမေလး၊ ကလိဂၤ တိုင္း က ေက်ာက္ေပါက္မာနဲ႕ မင္းကုသ ကေဂၚရင္ဂ်ီ ကုလား။ ျမန္မာ ရာဇဝင္ေတြရဲ့ ေကာင္းမႉ ေၾကာင့္ ေရႊတိဂုံ ေစတီေတာ္ ရဲ့ အေျခာက္တိုက္ ဘုရားဒါယကာျဖစ္ရရွာတဲ့ တဖုႆနဲ႕ ဘလႅိက ဆိုတာက အာဂဖန္နစၥတန္က ကုန္သည္ ကုလား ညီေနာင္၊(ေရႊေမာ္ေဓာ ဘုရားသမိုင္းက ဆံေတာ္သြားပင့္တဲ့ မြန္ညီေနာင္ႏွစ္ပါးနဲ႕ ခပ္ဆင္ဆင္ရွိေသးသည္)။ ငါးရာ့ငါးဆယ္ ဇာတ္နိပါတ္ထဲက ျမန္မာ မင္းညီမင္းသားေတြ အဌာရသ ၁၈ရပ္ကို သြားေရာက္ပညာသင္ၾကားရတဲ့ တကၠသီလာ တကၠသိုလ္ၾကီးက အခု ပါကစၥတန္နဲ႕ အိႏၵိယ ၾကား ကက္ရွ္မီးယားနယ္မွာ ရွိတယ္။ မင္းမ်ိဳးမင္းႏြယ္ မဟုတ္ပဲ အရည္အခ်င္းေၾကာင့္ မင္းတက္ျဖစ္ၾကတဲ့ ငတပါး ဘုရင္ေတြ တက္လာရင္မႉးမတ္ေတြကစားေကာင္းေသာက္ေကာင္းေအာင္ ဘုရင္ကို ဘုရားနဲ႕အမ်ိဳးစပ္ေပးရာမွေနျပီး ကာလ ရွည္ၾကာလာေတာ့ သာကီဝင္ တေကာင္း အဘိရာဇာ ေခၚ ျမတ္စြာ ဘုရား ရဲ ႔ ေဆြေတာ္ မ်ိဳးေတာ္ ဇာတ္ျမင့္ ကုလား ေတြ ကေန တိုက္ရိုက္ ဆင္းသက္ တဲ့လူမ်ိဳးေတြ ျဖစ္သြားၾကတာေပါ့ကြယ္။

အခ်ိဳ႕က ေျပာတယ္၊ ျမန္မာဆိုတာ ပ်ဴက ဆင္းသက္လာတာ၊ ပ်ဴစစ္လွ်င္ ျမန္မာ၊ အခ်ိဳ႕ကေတာ့ နန္ေက်ာင္ တရုတ္ေတြ ဧရာဝတီျမစ္ အတိုင္း စုန္ဆင္းလာျပီး ေနၾကရာက ျမန္မာေတြ ျဖစ္လာတာ၊ ႏိုးႏိုးႏိုး မဟုတ္ေသးဘူး၊ ျဗဟၼာ ႀကီးေလးဦး လူ႔ျပည္ ကို အလည္ေရာက္လာ၊ အရသာ ရွိတဲ့ ေျမဆီ ေျမႏွစ္ ေတြ ေျခေဆာ့လက္ေဆာ့ေကာက္စားၿပီး လူ႔ အသြင္ ေျပာင္း လာရာ ကဗမာ၊ ေနာက္ ျမန္မာျဖစ္လာ ၾကသတဲ့၊ တကယ္တမ္းေတာ့ ျမန္မာ ဆိုတာဘယ္က စစ၊ တရုတ္ကပဲ လာလာ၊ ကုလားျပည္က ေရာက္လာတဲ့ ကုလားမ်ိဳးကြဲ ပူတူးတူးေလးေတြပဲျဖစ္ျဖစ္ ဘာမွ ရွက္စရာမွ မရွိတာ၊ တကယ္တမ္းရွက္ရမွာက ကိုယ့္လူမ်ိဳး က ဘယ္ကဘယ္လို စလို႕စမွန္း မသိပဲ လက္ဆုပ္လက္ကိုင္မရွိတဲ့ အျဖစ္မ်ိဳးကမွသာလွ်င္ ရွက္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အျခား လူမ်ိဳး၊ ႏိုင္ငံေတြရဲ့ သမိုင္းကို ၾကည့္လိုက္ရင္ ဟိုး ႏွစ္ေပါင္း ဘယ္ေလာက္အရင္က ၊ ဘုရားမပြင့္မွီ၊ ခရစ္ေတာ္ မေပၚမွီက ဘယ္လို သမိုင္းေၾကာင္းေတြကို ေကာင္းေကာင္းၾကီး ဆက္စပ္ျပႏိုင္ေပမဲ့လို႕ ကိုယ့္ျမန္မာေတြကို ၾကည့္လိုက္၊ ပုဂံေခတ္က အေနာ္ရထာ မင္းလက္ထက္ေလာက္မွာတင္ တိုင္ပတ္ေနၾကျပီ၊ ေရွ႕ဆက္မသြားႏိုင္ၾကေတာ့ဘူး။ ဒါေတာင္ သိၾကားမင္း ဆက္သတဲ့ လွံပ်ံၾကီး ဖင္ၾကားညွပ္ျပီး တိုင္းခန္း လွည့္လည္တာတို႕၊ တရုတ္သမိုင္းမွာ တကယ္မရွိတဲ့ ဥတည္ဘြားဘုရင္ကို ေရႊဖ်ဥ္းညီေနာင္က လည္ပင္းကို ထုံးသုံးရစ္သြားတားတာတို႕လိုမ်ိဳး နားေထာင္ေကာင္းတဲအိပ္ရာဝင္ ပုံျပင္ေတြ ပါလာေသးတယ္၊ တရုတ္ကို ဆံေတာ္လိုခ်င္လို႕ သြားျပီး ရန္စ မစဆိုတာ မေသခ်ာေပမဲ့ ပုဂံျပည္ကို တရုတ္ဖ်က္လို႕ ပ်က္ရတယ္ ဆိုတာေတာ့ အေသအခ်ာပဲ။ ကမာ႓ဦး အစ မဟာ သမၼတမင္းကေန အေလာင္းမင္းတရားၾကီး အထိ ေဆြမ်ိဳးစပ္ျပီး အတိအက် သန္းေခါင္စာရင္း ေကာက္ႏိုင္တဲ့ ျမန္မာ ရာဇဝင္ ဆရာေတြရဲ့ ၾကိဳးပန္းမႉ ကို စစ္တိုက္ရာမွာလည္း ေတာ္သလို မ်ိဳးဆက္ျဖန္႕ရာမွာ တရြာတက်ီ ေဆာက္ ထူးခြၽန္တဲ့ က်န္စစ္မင္းၾကီး သိရွိႏိုင္ခဲ့ရင္ေတာ့ ေကာင္းေလွာင့္ေတး၊ ေကာင္းေလွာင့္ေတး၊ ေကာင္းေလွာင့္ေတး၊ ဆိုျပီး သာဓု အႏုေမာဓနာ ေခၚဆိုခဲ့မွာ အေသအခ်ာပါပဲ။ ျမန္မာ ရာဇဝင္ရဲ့ လြဲမွားမႉေတြ၊ ကုလားနဲ႕ ဖမ္းျပီး ေဆြမ်ိဳးစပ္ျပတာေတြကို အကုန္လိုက္ေျပာေနရင္ေတာ့ လူမုန္းမ်ားျပီး အတီးတစ္ေယာက္ ငပြၾကီးျဖစ္လာတာကလြဲျပီး ဘာမွ အက်ိဳးအျမတ္ မရွိတာေၾကာင့္ ဒီကိစၥကို ဒီေနရာမွာပဲ ထားျပီး ပို႕စ္ရဲ့ ဆိုလိုရင္းကို ျပန္ဆက္ပါ့မယ္။

မြတ္စလင္ေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ကိုလိုနီေခတ္လက္ထက္ေလာက္မွ အဂၤလိပ္ေတြနဲ႕ အတူပါလာတဲ့ လူေတြေလာက္လို႕သာ လက္ခံခ်င္တဲ့ မ်ိဳးခ်စ္မ်ားဟာ ဟိုး ေရွး ပုဂံေခတ္က လူတစ္ေယာက္ကိုဇာတ္နာေအာင္ မြတ္စလင္ လုပ္ျပီး ေဆြမ်ိဳးစပ္ျပလိုက္ေတာ့ မ်က္ကန္း မ်ားခမ်ာ ဘုမသိဘမသိနဲ႕ တန္းျပီး ယုံလိုက္ၾကေတာ့တာပါပဲ။ ဒါၾကီးက ဘာနဲ႕ တူသလဲ ဆိုေတာ့ ျမက္ေျခာက္သာဝါးေနရတဲ့ ႏြားေတြကို အစိမ္းေရာင္ ေရဘင္ မ်က္မွန္တပ္ေပးလိုက္ေတာ့ ႏြားေတြခမ်ာ နဂို ရွိရင္းစြဲ ျမက္ေျခာက္ေတြကို စိမ္းစိုလတ္ဆတ္တဲ့ ျမက္စိမ္းမ်ား အထင္နဲ႕ အားရပါးရ စားသုံးၾကတာမ်ိဳးနဲ႕သာ အတူတူပဲ ျဖစ္ပါေၾကာင္း။


အတီး (ဝါးလုံးရွည္)

ေဖ့ဘုတ္ ေစ်းတန္း မွ အ႐ူး

Photo Credit: Internet
Disclaimer: Photo doesn't represent the post.

ေတြးမိတာေလးတစ္ခုပါ။

ေဖ့ဘုတ္ၾကီးကိုသာ အျပင္မွာ ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကားေနတဲ့ ေစ်းတန္းၾကီးတစ္ခု အျဖစ္ျမင္ၾကည့္ၾကပါစို႕၊သူေဌး ဆင္းရဲသား အပ်ိဳ အအို အရြယ္ဆုံ ဆိုဒ္စုံ စစ္သား ဒီမို ကြန္ျမဳနစ္ ကုန္သည္ ဝန္ထမ္း ဘယ္သူမဆို ေဖ့ဘုတ္ ေစ်းတန္းၾကီးမွာ ျမင္ႏိုင္သည္ ။ေစ်းထဲတြင္ ေငြတစ္မတ္ႏွင့္ ငါးၾကင္းေခါင္း တက္ကိုင္၍မရႏိုင္ေသာ္လည္း အင္တာနက္ဖိုး ေငြ ၃၀၀က်ပ္ရွိရုံႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး ေဝဖန္သူ သုခမိန္တစ္ေယာက္ အျဖစ္ တက္ေရးႏိုင္သည္။ အျပင္က မေက်နပ္ခ်က္ေတြကိုလိုင္းေပၚလာျပီး ေပါက္ကြဲႏိုင္သည္၊ မထင္ရင္ မထင္သလို မဲမဲျမင္တာ ဝင္ဆဲျပီး အမ်ိဳး၊ဘာသာ ကို ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္သည္႔ သူရဲေကာင္းတစ္ေယာက္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါေသးသည္။ တကယ္ကို လြတ္လပ္ျပီး က်ယ္ျပန္႕လွသည့္ ေရာင္စုံ ေစ်းတန္းၾကီး အသြင္ျဖစ္သည္၊

သင္ သတိထား၍ၾကည့္လိုက္ပါ၊ မည္သည့္ ေစ်းတြင္မဆို အ႐ူးတစ္ေယာက္ေလာက္ေတာ့ ရွိေနတတ္သည္၊ အ႐ူး မရွိေသာ ေစ်းမွာ ခပ္ရွားရွား၊ ေစ်း၏ လကၡဏာ ဝိေသသ မ်ားတြင္ အ႐ူးပါရွိမွ ျပည့္စုံသည္လားေတာ့ မေျပာတတ္ပါ။ အ႐ူး မရွိေသာ ေစ်းမွာ တခုခု မျပည့္စုံသလို ဟာတာတာႏွင့္ပင္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ေဈးတြင္လည္း အ႐ူးတစ္ေယာက္ရွိသည္၊ သူကေတာ့ ဘဝင္႐ူး တစ္ခါတစ္ခါ သူ႔ကိုယ္သူ ဘုရင္ျဖစ္သြားလိုက္ တစ္ခါတစ္ခါလူၾကီး လူေကာင္းျဖစ္သြားလိုက္နဲ႕ သူ႕အနားေရာက္လာတဲ့ လူေတြကို ဩဇာအာဏာေပးတတ္သည္၊ သူ႕အရပ္နဲ႕ သူ႕ဇာတ္ေတာ့ ဟုတ္ေနၾကသည္၊ သူ႔ အဆင့္အတန္းကို တျပားသားမွ မေလ်ာ့ႏိုင္၊ တစ္ခါတရံမွာေတာ့ အရမ္းဆာေလာင္ေနတတ္ျပီး တခါတရံေတာ့ ေစ်းထဲမွ လူမ်ားကို အလိုမက်သည့္ပုံစံျဖင့္ တစ္ေယာက္တည္းပါးစပ္မွ ပြစိပြစိႏွင့္ႀကိမ္းေမာင္း ဟိန္းေဟာက္ေနတတ္သည္။ ေစ်းသြား ေစ်းျပန္လူမ်ားကေတာ့ သူ႕ကို ၾကည့္ျပီး ျပံုးစိစိ လုပ္သြားၾကသလို အခ်ိဳ႕ကေတာ့ အသံထြက္ေအာင္ ရယ္ေမာသြားၾကသည္။တစ္ခါတစ္ေလ တြင္ေတာ့ ျဖတ္သြားျဖတ္လာ လူမ်ားက အေပ်ာ္သေဘာႏွင့္ စၾကလွ်င္ ေဒါသေတြ ထြက္ကာ က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ျဖစ္ေနတတ္ျပီး လက္ခုပ္တီးကာ ေျမႇာက္ေပးမည္႔႔လူမ်ားရွိသည္႔အခါမွာေတာ့ ေကြးေနေအာင္ ကတတ္ေသးသည္။

သို႔ေသာ္ သူကေတာ့ ရွက္တတ္ပုံမရ၊ တကယ္ေတာ့ ရွက္ျခင္းသည္ ကိုယ္ေနထိုင္သည့္ လူ႕ပတ္ဝန္းက်င္ အသိုင္းအဝိုင္းကို ငဲ့ကြက္ ထည့္တြက္ျခင္းျဖစ္သည္၊ ဤအ႐ူးတြင္ ပတ္ဝန္းက်င္ လူ႔အသိုင္းအဝိုင္း ဆိုေသာအရာ စိတ္ထဲတြင္ ရွိေတာ့ပုံမရ၊ သူ၏ ပတ္ဝန္းက်င္၊အသိုင္းအဝိုင္း ဆိုသည္မွာ သူက်င္လည္က်က္စားရာ ေဖ့ဘုတ္ေစ်းတန္း အသိုင္းအဝိုင္းေလာက္ဟုသာ ဉာဏ္မွီသည္၊ သူ႔ကမၻာ သူ႕ေစ်းတန္း သူ႔ေလာကထဲတြင္ သူ႔အထင္ႏွင့္သူ အဟုတ္ႀကီးဟုတ္ေနေတာ့သည္၊ ေဘးပတ္ဝန္းက်င္ အျမင္တြင္ေတာ့ အဘယ္မၽွ ရယ္စရာ အဘယ္မၽွ သနားစရာေကာင္းေနမွန္း သူကိုယ္တိုင္မသိ၊ မသိေတာ့ ရွက္စရာ ေကာင္းမွန္း မသိ၊ သနားစရာ ေကာင္းလွသည္မွာေတာ့ အမွန္ပင္။

ဒါကိုၾကည့္ျပီးေနာက္ ေခါင္းထဲမွာ အေတြးတစ္ခု ဝင္ေရာက္လာခဲ့သည္၊ ရွက္ျခင္းတြင္တန္ဖိုးရွိသည္၊ ရွက္တတ္ျခင္းသည္ မထူးျခားေသာ သာမန္လူတစ္ေယာက္၏ ထူးျခားေသာ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးတစ္ခု ျဖစ္ေနခဲ့သည္၊ ရွက္တတ္ျခင္းဟူေသာ မ်ဥ္းတစ္ေၾကာင္းက သူေကာင္းႏွင့္ သူ႐ူးဟူေသာ အေျခအေန ႏွစ္ရပ္ကိုကြဲကြဲျပားျပားျဖစ္ေအာင္ ပိုင္းျခားထားလိုက္ေလေတာ့သည္။ ရွက္တတ္ေနေသးေသာသူသည္ ပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ သဟဇာတျဖစ္ေအာင္ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ထိန္းညႇိနိုင္ေသးေသာသူ ျဖစ္သည္၊ ပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြ ျဖစ္ေအာင္ မိမိ၏ အမူအက်င့္ ကို ေျပာင္းလဲႏိုင္ေသာ သူ ျဖစ္သည္၊

အကယ္၍ သင္ဟာ မရွက္တတ္ေတာ့ဘူး ဆိုလ်င္ျဖင့္ ေစာေစာက အ႐ူးလို ပတ္ဝန္းက်င္ လူ႔အသိုင္းအဝိုင္းႏွင့္ ကင္းျပတ္ကာ ကိုယ့္အေတြးႏွင့္ကိုယ္ဟုတ္ျပီး ေစ်းတန္း ထဲတြင္ သာယာေနေပလိမ့္မည္၊ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ ထင္ခ်င္တာထင္ ျမင္ခ်င္တာျမင္ လုပ္ခ်င္တာလုပ္ ဘယ္သူ႔ကိုမွ ဂ႐ုစိုက္ေတာ့မည္မဟုတ္၊ဂ႐ုစိုက္စရာလဲ လိုမွ မလိုေတာ့တာပဲ။ ဒါေပမဲ့ သူ႕ရဲ့ မရွက္တတ္ျခင္းက ေဖ့ဘုတ္ေစ်းတန္းေပၚက ေရာင္စုံ လူမ်ားကို အပ်င္းေျပေစတာေတာ့ အမွန္ပင္။

ဘာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ကၽြန္ေတာ္ ယခုအခ်ိန္အထိ ရွက္တက္ေနေသးတာကို ၾကံၾကံဖန္ဖန္ မိမိကိုယ္မိမိ ဂုဏ္ယူေနမိပါသည္။ ကဲ စာ႐ႉသူမိတ္ေဆြ၊ သင္သည္လည္း ဤေဖ့ဘုတ္ ေစ်းတန္းရွိ အ႐ူးသည္ မည္သူျဖစ္သည္ဆိုတာ ရွာေဖြရင္း လူေကာင္းတစ္ေယာက္ျဖစ္ရျခင္းကို ဘုမသိ ဘမသိႏွင့္ ဂုဏ္ယူႏိုင္ေၾကာင္း သတင္းေကာင္းပါးအပ္ပါသည္ ခင္ဗ်ာ။

ဖတ္ဖူးတဲ့ စာစုတစ္ခုအား ဒီေန႕သတိထားမိလိုက္ရတဲ့ လူတစ္ေယာက္ရဲ့ အျဖစ္အပ်က္ ေၾကာင့္ ျပန္သတိရကာ ယွဥ္ထိုး၍ ေခါင္းထဲေပၚရာ ခ်ေရးလိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။

အတီး (ဝါးလုံးရွည္)

အဂၤလိပ္ေခတ္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ တည္ေဆာက္ပုံသမိုင္းႏွင့္ ေရွးေဟာင္းေစတီပုထိုးမ်ား ေပ်ာက္ကြယ္သြားရျခင္း အေၾကာင္း

ယခု လက္ရွိျမင္ရေသာပုံမွာ B.R. PEARN ေရးသားသည့္ History of Rangoon စာအုပ္တြင္ပါရွိေသာ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္တြင္ ေရးဆြဲထားခဲ့သည့္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕လယ္ေခါင္ရွိ ေရပတ္လည္ဝိုင္းေနသည့္ ဆူးေလေစတီေတာ္ႏွင့္ အနီးပတ္ဝန္းက်င္ရွိဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းမ်ား၏ ပုံပင္ ျဖစ္ပါသည္။

ယေန႕ရန္ကုန္ဟုျဖစ္လာလတၱ့ံေသာ အရပ္ေဒသသည္ ခိုင္မာေသာသမိုင္းေၾကာင္းမ်ားအရ ေအဒီ၆ရာစုခန္႕တြင္ မြန္လူမ်ိဳးမ်ားမွ တည္ေထာင္ခဲ့ၾကျပီး မူလ အမည္မွာ ဒဂုံ ျမိဳ႕ျဖစ္သည္။ အေလာင္းမင္းတရားၾကီး ဦးေအာင္ေဇယ် သည္ ၁၇၅၅ခုႏွစ္တြင္ မြန္လူမ်ိဳးမ်ားအား ေအာင္ျမင္ျပီးေနာက္ ရန္အေပါင္း ကုန္စင္သည့္ အဓိပၸာယ္ျဖင့္ ရန္ကုန္ဟု သမုတ္ေခၚေဝၚခဲ့ျခင္းျဖစ္ျပီး ယင္းမတိုင္မွီ အခ်ိန္က ဒဂုံအရပ္သည္ တံငါရြာသာသာ ေလာက္သာရွိကာ အေလာင္းမင္းတရားၾကီး ၏ အစီအမံျဖင့္ ပင္လယ္ကူး သေဘၤာမ်ားဆိုက္ကပ္သည့္ ဆိပ္ကမ္းကို မူလ ေနရာ ျဖစ္သည့္ သန္လ်င္ မွ ရန္ကုန္ ဘက္သို႕ ေျပာင္းေရႊ့၍ အခြန္အေကာက္မ်ား စနစ္တက် ေကာက္ခံျခင္း၊ ျမိဳ႕႐ိုး တံတိုင္းမ်ား၊ ခံတပ္မ်ား ေဆာက္လုပ္ျခင္း၊ျမိဳ႕ရြာ စည္ကားေအာင္ ျပည့္တန္ဆာမ်ား ထားရွိျခင္း စသည့္ အစီအမံမ်ားကို ဉာဏ္အေမွ်ာ္အျမင္ၾကီးစြာျဖင့္ ေဆာင္ရြက္စီမံခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ အေလာင္းမင္းတရားၾကီးလက္ထက္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕၏ အက်ယ္အဝန္းမွာ ေျမာက္ ဘက္တြင္ ဆူးေလဘုရား ေတာင္ဘက္တြင္ ရန္ကုန္ျမစ္၊ အေရွ႕ဘက္၌ ကုန္သည္လမ္း၀န္းက်င္၊ (သိမ္ျဖဳလမ္းနား အထိ) အေနာက္ဘက္တြင္ လမ္း(၃၀)သို႔မဟုတ္ စစ္ကဲေမာင္ေထာ္ေလးလမ္း ၀န္းက်င္ စသည့္ အက်ယ္အဝန္းေလာက္သာ ရွိျပီး ႏိုင္ငံျခားသား ကုန္သည္မ်ား၊ မင္းမႉထမ္းမ်ား ျဖင့္ ဘာသာလူမ်ိဳးေပါင္းစုံ အေျခခ် ေနထိုင္ရာေဒသျဖစ္သည္။ပိုမိုရွင္းလင္း လြယ္ကူေအာင္ ၾကည့္႐ႉလိုသူမ်ား အေနျဖင့္ ကြၽန္ေတာ္ေရးသားတင္ဆက္ျပီးျဖစ္သည့္ရန္ကုန္ျမိဳ႕ရဲ့ သမိုင္းတစြန္းတစ နဲ႕ လူမ်ိဳးမ်ား ဝင္ေရာက္ အေျခခ်ေနထိုင္ပုံ ပို႕စ္ တြင္ ထိုေခတ္ေျမပုံႏွင့္တကြသြားေရာက္ ဖတ္႐ႉႏိုင္ပါသည္။ http://www.ateewarloneshay.com/2013/02/blog-post_2858.html

ပထမ အဂၤလိပ္ ျမန္မာ စစ္ပြဲ (၁၈၂၄-၂၆)ခုႏွစ္တြင္ အဂၤလိပ္တို႕သည္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ႏွင့္တကြ ေအာက္ျမန္မာႏိုင္ငံကို ေကာင္းစြာ သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့ေသာ္လည္း စစ္ပြဲအျပီးတြင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာကို ျမန္မာ မင္းမ်ားလက္သို႕ ျပန္လည္အပ္ႏွင္းခဲ့ေလသည္။ ဒုတိယ အဂၤလိပ္ ျမန္မာ စစ္ပြဲ (၁၈၅၂)ခုႏွစ္ အျပီးတြင္ေတာ့ အဂၤလိပ္တို႕သည္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ တစ္လုံးအား သိမ္းယူ၍ ဆူးေလ ေစတီေတာ္အား ဗဟိုထားကာ စစ္တပ္ အင္ဂ်င္နီယာ တစ္ဦးျဖစ္သည့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ အလက္ဇျဒၷား ဖေရဇာ၏ ဒီဇိုင္း ကို အေျခခံကာ ယေန႕ေခတ္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ဟုျဖစ္လာမည့္ ပုံစံကို တည္ေဆာက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

ထိုေခတ္ကာလမွရန္ကုန္ျမိဳ႕၏ ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္မွာၾကမ္းတမ္းျပီး ေတာင္ကုန္း၊ စိမ့္စမ္း ေရထြက္မ်ား ေပါမ်ား၍ အခ်ိဳ႕ေနရာမ်ားတြင္ ဒီေရ အတက္အက်ႏွင့္ ပင္လယ္ေရ ဝင္ေရာက္ပင္ ဝင္ေရာက္ႏိုင္ေလ၏။ ဆူးေလေစတီေတာ္ ၏ ပတ္ပတ္လည္သည္ အင္းၾကီး ျဖစ္ကာ ရန္ကုန္ျမစ္ႏွင့္ ဆက္စပ္လွ်က္ရွိေသာေၾကာင့္ ပင္လယ္ဝမွ ဒီေရတက္ခ်ိန္တြင္ ရန္ကုန္ျမစ္မွ တဆင့္ ေစတီေတာ္သို႕ ေလွ သေဘၤာမ်ားျဖင့္ပင္တိုက္႐ိုက္ ဖူးေမွ်ာ္ႏိုင္ေလသည္။ ဖေရဇာ Plan အရ ေတာင္ကုန္းမ်ားကိုျဖိဳ၊အင္းအိုင္မ်ားကို ေျမဖို႕ရာမွ ေပ်ာက္ကြယ္သြားခဲ့ရာယခု မဟာဗႏၶဳလ ပန္းျခံ အတြင္းရွိေရကန္ၾကီးမွာ ထို အင္းၾကီး၏ ေနာက္ဆုံး က်န္ရစ္ေသာ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္ျပီး ယေန႕ထက္တိုင္ ျမင္ေတြ႕ႏိုင္ပါေသးသည္။

ေရႊတိဂုံ ေစတီေတာ္၏ အေနာက္ဘက္သည္ ေတာၾကီးမ်က္မည္း အတိျဖစ္ကာ သားရဲတိရိစၧာန္မ်ား ေပါမ်ားေသာေၾကာင့္ ၾကည့္ျမင္တိုင္ တစ္ဖက္ကမ္းမွ ဘုရားဖူး လာသူမ်ားသည္ လူအုပ္စု အမ်ားျဖင့္သာ လာေရာက္ေလ့ရွိၾကျပီး ယခု ဦးဝိစာရလမ္း ေနရာသည္ ဆင္မ်ား သြားလာေလ့ရွိေသာေၾကာင့္ ဆင္လမ္းဟုပင္ ေခၚေဝၚၾကသည္။ ယခု ကန္ေတာ္ကေလး ရပ္ကြက္ႏွင့္ ဖဆပလ ရပ္ကြက္ေနရြာတြင္ ေရကန္ ၾကီးမ်ား ျဖစ္ၾကျပီး ေျမာက္ဘက္က အိုင္ကို ကန္ေတာ္ကေလးအိုင္ (Kandawgalay Tank) လို့ ေခၚျပီး ေတာင္ဘက္အိုင္ကို ဒိုဘီလိုင္းသစ္အိုင္ (New Dobie Tank) လို့ ေခၚပါတယ္။ အရင္တုန္းက ဒိုဘီ ကုလားေတြ အဝတ္ေလွ်ာ္ၾကလို႕ ဒိုဘီလိုင္းလို႕ အခုတိုင္ အမည္တြင္ေနပါေသးတယ္။

ထိုသို႕ မညီမညာ ေတာင္ကုန္းမ်ား၊ ေရအိုင္မ်ားႏွင့္ မညီမညာ ျဖစ္ေနေသာ ရန္ကုန္ျမိဳ႕၏ ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္ ကို အဂၤလိပ္တို႕သည္ အတတ္ႏိုင္ဆုံး ညွိယူကာ ေျမလွန္ျပီး အညစ္ အေၾကးစြန့္သည့္ပိုက္မ်ား ကို ရန္ကုန္ျမစ္အတြင္းသို႕ေရာက္ေအာင္ စနစ္တက် သြယ္တန္းျခင္း၊ လမ္းမ်ားကို ေဖာက္လုပ္ျခင္း အစရွိသျဖင့္ ျမိဳ႕ေတာ္သစ္ကို တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကေလသည္။ ထိုသို႕ တည္ေဆာက္ရာတြင္ လမ္းႏွင့္ မလြတ္၍ ၊ စီမံကိန္းႏွင့္ မကိုက္ညီ၍ ဘုရားေစတီပုထိုးမ်ား၊ဗလီမ်ားကို ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ရကာ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္း အမ်ားအျပားကို ေရႊ့ေျပာင္းေစခဲ့ေလသည္။

ေမွာ္ဘီ ဆရာ သိန္းၾကီး မွ Journal of the Burma Research Society (JBRS) တြင္ ေရးသား သည္မ်ားအနက္မွ အခ်ိဳ႕ကို နားလည္လြယ္ေစရန္ ယခုေခတ္စာလုံးေပါင္းႏွင့္ ထုတ္ႏွုတ္၍ ျပန္လည္တင္ျပအပ္ပါသည္။ "ယခု က်ံုးျကီးလမ္းနွင့္ ဘုန္းျကီးလမ္းဆံု ေနရာတြင္ ေရွးက ဘုရားငုတ္တို တဆူ ရွိခဲ့ဖူးျပီး ၎ဘုရားငုတ္တိုကို ဖ်က္၍ လမ္းျပုလုပ္ေလရာ၎လမ္းကို ဘုရားငုတ္တိုတန္း(ယခု ဘုန္းၾကီးလမ္း)ဟု အေခၚမ်ားျကသည္။"

"ယခု မဟာဗႏၷဳလလမ္းမၾကီးနွင့္ လမ္းမေတာ္လမ္း ဆုံရာတြင္ ေရွးက ဘုရားတိုက္ အုတ္ရိုး ရုပ္ပြားေတာ္မ်ား ျခေသၤ့ရုပ္မ်ား ေရွးကရွိခဲ့ဖူးသည္။ ယခု သံေဈးေရွ့ ေနရာမ်ား ျဖစ္ႏိုင္သည္။"

"ယခု နာရီစင္ကပ္လွ်က္ သိမ္ျကီးေဈး ေနရာတြင္ ဆူးေလေစတီထက္ျကီးေသာ ဘုရားေစတီတဆူ ရွိသည္။ ေနာင္ေတာ္ၾကီး ေစတီခန္႕ ရွိျပီး ဘုရားကုန္းမွာ အုတ္သားကို ဆူးေလေစတီကုန္းကဲ့သို့ ျမွင့္ထားသည္။ မဟာရံတံတိုင္း ကို သစ္သားျဖင့္ ကာရံထားသည္။ ၎ဘုရားအနီးတြင္ သခြတ္ပင္ကအေစး ေက်ာက္သီးကဲ့သို့ ထြက္ေနသည္ကို အစြဲျပု၍ တလိုင္းဘာသာ။ က်ိုက္မဲသံကေရာ(ခ) က်ိုက္ျမတ္သံခ်ိုဟု ေျပာျကသည္။ ဘုရားအေရွ့ကပ္လ်က္တြင္ ရဟန္းတာမ်ား သမုတ္ေသာ သိမ္တလံုး ယခုတိုင္ တည္ရွိသည္။ ေျမအုတ္ျကြပ္မိုးေသာ ဇရပ္မ်ားရွိသည္။ ယခု သိမ္ျကီး၏ ေျမာက္ကပ္လ်က္ ဘုရားကုန္းေတာ္ကို တက္ရန္။ ဘုရားအေရွ့ေစာင္းတန္းလမ္း ရွိသည္။ ၎ျပင္။ ေတာင္။ ေျမာက္။ အေနာက္ ေစာင္းတန္းလမ္းမ်ားလည္း ရွိသည္။ "

"ယခု သိမ္ျကီးေဈး အေရွ့ေတာင္ေထာင့္။ ပန္းပဲတန္း သံျဖဴတန္းလမ္း ၂ ခုအျကားတြင္ ေရွးက မွန္ကင္းေက်ာင္းတိုက္ ရွိသည္ ဂိုဏ္းေထာက္ျကီးဦးရြွန္း ေနသည္။ ေက်ာင္းေတာ္တိုက္ ေခၚသည္။ "၎ မွန္ကင္းေက်ာင္းတိုက္၏ ေတာင္ဘက္တြင္။ သ်ွင္ပင္ေရြွျကိုး ဘုရားေစတီတဆူ ရွိျပီး ဉာဏ္ေတာ္ အေတာင္ ၃၀ ခန့္ ရွိသည္။ မဟာရံတံတိုင္းမရွိ။ ဘုရားေစတီပတ္လည္။ တဲ။ အံု။ ရံု။ ထိုးလ်က္။ ကစားကရိယာ အမ်ိုးမ်ိုးနွင့္။ အေလာင္းအစားျပုလုပ္ ေနထိုင္ျကသူမ်ားစြာ ရွိသည္။ ဘုရားပတ္လည္ လူေနအိမ္ေျခ ရွိသည္။"

ေမွာ္ဘီ ဆရာသိန္းၾကီး ေရးသားသည့္စာမ်ားထဲမွ ထိုေခတ္ကာလမွ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ ရွိ သာသနိက အေဆာက္ အအံုမ်ား အေၾကာင္း တစြန္းတစ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ စီမံကိန္း အရ လမ္းႏွင့္ မလြတ္၍ ဖ်က္လိုက္ရသည္တြင္ ေရွးေဟာင္း ေစတီ ပုထိုး အေတာ္မ်ားမ်ားပါသြားေၾကာင္း သိသာထင္ရွားပါေလသည္။ ဆရာ သိန္းၾကီးေျပာသြားသည့္ က်ိဳက္ျမတ္သံခ်ိဳ ေစတီႏွင့္ သ်ွင္ပင္ေရြွျကိုး ေစတီတို႕မွာ အျခားမဟုတ္၊ လက္ရွိပုံထဲတြင္ ဆူးေလ ေစတီေတာ္၏ အေနာက္နားခပ္က်က်တြင္ ဖူးေတြ႕ရေသာ ေစတီ ႏွစ္ဆူပင္ ျဖစ္ေလသည္။

ဒီေနရာ မွာ ၾကံုလို႕ သမိုင္းတြင္ အမွတ္မွားႏိုင္ေသာ အျဖစ္အပ်က္တစ္ခုကို တခါတည္း ရွင္းလင္းတင္ျပေပးပါရေစ၊ ကြၽန္ေတာ္ ဟိုတေလာက ဖတ္လိုက္ရသည့္ပို႕စ္ အခ်ိဳ႕တြင္ ''သိမ္ၾကီးေဈး'' မရိွစဥ္က အဲဒီေနရာမွာ ''ကိ်ဳက္ျမတ္သံခ်ိဳ''ဆိုတဲ့ေစတီေတာ္ၾကီး ရွိျပီး မြတ္ စလင္ေတြက ေစ်းေဆာက္ဖို႕ ေတာင္းလို႕ ပဲ ျဖိဳခ်ဖ်က္ဆီးလိုက္သလိုလို၊ ဗလီ ပဲ က်န္ခဲ့သလိုလို၊ ဆူးေလ ေစတီေတာ္၏ ဝတၱက ေျမေနရာ မွာ ဗလီပဲ လာေဆာက္လိုက္ သေယာင္ေယာင္ ႏွင့္ ဟိုလိုလို ဒီလိုလို မေသခ်ာ မေရရာ ေသာအေထာက္အထားမ်ားႏွင့္ လုပ္ၾကံဖန္တီး ေရးသားထားသည္ကို ဖတ္႐ႉလိုက္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေႏွာင္းလူတို႕ အမွတ္ အမွား ႏိုင္ရန္ အတြက္ သမိုင္း အမွန္ကို ဒီေနရာမွာ တခါတည္းရွင္းလင္းတင္ျပအပ္ပါသည္။

မူလ က ျမန္မာ အေခၚ က်ိဳက္ျမတ္သံခ်ိဳ မြန္အမည္ က်ိဳက္မဲသံကေရာေစတီ ႏွင့္ သွ်င္ပင္ ေရႊၾကိဳးေစတီတို႕ျဖိဳခ်ဖ်က္စီး ခံလိုက္ရျခင္းမွာ ဒုတိယ အဂၤလိပ္ျမန္မာ စစ္ပြဲ အျပီး ၁၈၅၂ ခုႏွစ္တြင္ ျဖစ္သည္။ထို အရင္ က အနီးအနားတြင္ ဘာဗလီ မွ မရွိပါေခ်။မည္သည္႔ စူလတန္ကုမၸဏီမွလဲ အဂၤလိပ္ အစိုးရထံ ေတာင္းဆိုခဲ့ျခင္း မရွိခဲ့ပါ။ သမိုင္း အမွန္မွာထိုသို႕ ျဖိဳခ်ဖ်က္စီးခံလိုက္ရျပီး ႏွစ္ႏွစ္ ၾကာေသာ အခါတြင္မွ ၁၈၅၄ ခုႏွစ္တြင္ ယခု သိမ္ၾကီးေစ်း ဟုျဖစ္ေပၚလာမည့္ေနရာကို ေမာ္လျမိဳင္ အေျခစိုက္ "စူရတီဘရားဘဇားရ္ ကုမၸဏီ လီမိတက္"မွ သိမ္ေတာ္ၾကီးႏွင့္ ကပ္လ်က္ေနရာရွိ အကြက္ကို အဂၤလိပ္ အစိုးရထံမွ ဝယ္ယူခဲ့ျခင္းျဖစ္ကာ စူရတီဘရားဘဇားအမည္ျဖင့္ မူလက ဝါးျဖင့္ ေဆာက္လုပ္ထားျပီး ဓနိသက္ကယ္မိုးေစ်းသာျဖစ္သည္။၁၈၅၅ ႏွင့္ ၁၈၅၇ ခုႏွစ္တြင္ မီးသင့္၍ပ်က္စီးခဲ့ရျပီးေနာက္ ပိုင္းမွ ေအ၊ဘီ၊စီ ရုံမ်ားကို နာရီစင္ႏွင့္ တကြ ျပန္လည္တည္ ေဆာက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ သိမ္ၾကီးေစ်းရွိ ဗလီ ဆိုသည္မွာလည္း ၂၅လမ္းထဲရွိ ဘီရုံႏွင့္ ကပ္ရပ္ရွိေနေသာ ဗလီကိုသာ မွားယြင္းဆိုလိုျခင္းျဖစ္ဟန္တူသည္။ထို႕ေၾကာင့္ အဂၤလိပ္တို႕က ဘုရားကို ျဖိဳျပီး ဗလီကိုခ်န္ကာ ေစ်းအားေဆာက္လုပ္ျခင္း ဆိုသည့္ သမိုင္းမွာ လုံးဝ မွားယြင္းေနသည္ ျဖစ္ေၾကာင္းကို သက္ေသျပအပ္ပါသည္။

အျပည့္အစုံကို ဖတ္႐ႉလိုသူမ်ား အတြက္ http://books.google.com.mm/books?id=s6QLW_HLSEsC&pg=PA175&lpg=PA175&dq=Theingyi+Market+built+in&source=bl&ots=dE4vgPhIPS&sig=nPQyKQ9KwPNLqUULc4DGSY65w3o&hl=en&sa=X&ei=IoX5UZTpLI3OkQXh24DgCA&ved=0CEkQ6AEwBg#v=onepage&q=Theingyi%20Market%20built%20in&f=false

ဤ အခ်က္ကို ပိုမိုခိုင္မာသြားေစသည့္ သမိုင္း အေထာက္ အထား ေနာက္တစ္ခုမွာ အဂၤလိပ္ အစိုးရ၏ စီမံကိန္းႏွင့္ မလြတ္သည္မ်ားကို ဖ်က္သိမ္းျပီးေနာက္သိမ္ၾကီးေစ်းႏွင့္ ကပ္လ်က္ရွိေသာ ရဟႏၲာသိမ္ေတာ္ၾကီး အား ျပန္လည္ေနရာ ခ်ထားေပးပုံကို B.R. PEARN ေရးသားသည့္ History of Rangoon စာအုပ္၏ Chapter Nine, Planning of Modern city စာမ်က္ႏွာ ၁၉၅ တြင္ ဤသို႕ ေဖာ္ျပထားျခင္းျဖစ္ေပသည္။

A number of free grant had also been made;the American Baptist Mission had been allotted a free side at the south-west corner of Marchant and Phayre street:the Armenian Church was given a site at the South -west corner of Marchant and Spark street:at the North west corner of Dalhousie and Phyare street a Hindu temple was granted a free site: a "Mogul Mosque" was given a site of the south side of Dalhousie street between 29th street and 30th streets,and site given also to the "Soortees Mosque at the south west corne of Dalhosie and Mogul street,the Synagogue on the south of Dalhosie street between 25th and 26th street ,the "Thaingee" on the north side of Dalhosie street between 26th street and Edwards street,the Chinese temple on the same side of that street between 20th and Latter street,the "Foken Chinese temple"on the Strand between 18th and Crisp streets,and the Convent on the North side of Fraser street between "Mg Taw Lay" and 31st Streets.

ဒါကို ၾကည့္ျခင္း အားျဖင့္ အဂၤလိပ္ အစိုးရဟာ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ကို ေျမလွန္ အကြက္ခ် တူးေဖာ္ကာ ျပန္လည္ ေရာင္းစားခဲ့ေသာ္လည္း၊ ရဟႏၲာ သိမ္ေတာ္ၾကီးႏွင့္ တကြ၊ခရစ္ယာန္ ခ်ာခ်္မ်ား၊ မြတ္စလင္ ဗလီမ်ား၊တရုတ္ဘုံေက်ာင္းမ်ား၊ ဟိႏၷဳဘုရားေက်ာင္းႏွင့္ ဂ်ဴး ဘုရားေက်ာင္းတို႕ အား အသီးသီး အခမဲ့ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေပးခဲ့ေၾကာင္း ထင္ရွားစြာ သိႏိုင္ေလသည္။ ဆူးေလ ေစတီေတာ္ၾကီး ၏ ဝတၱက ေျမႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဆက္လက္ရွင္းလင္းပါမည္။ ထုိစဥ္က ဆူးေလေစတီေတာ္သည္ ရန္ကုန္ ၿမိဳ႕႐ုိး အျပင္တြင္ ရွိၿပီးေရပတ္လည္၀ိုင္းရံလွ်က္ ကုန္းျမင့္ေပၚမွ ေစတီတစ္ဆူအျဖစ္ရွိေန၏။ သာယာ၀တီမင္းလက္ထက္တြင္ေတာ့ အေလာင္းမင္းတရားၾကီး တည္ထားခဲ့သည့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕အား တိုးခ်ဲ႕လွ်က္ ေအာင္ေျမရန္ႏွင္းၿမိဳ႕သစ္ အျဖစ္သမုတ္ကာ ဆူးေလေစတီသည္ ၿမိဳ႕သစ္နယ္နိမိတ္အတြင္းသို႔ ေရာက္ခဲ့၏။ ဆူးေလေစတီ၏ ၀န္းက်င္တြင္ ႐ံြ႕ဗြက္၊ ေရအိုင္ ႏွင့္ေတာခ်ဳံမ်ား ထူထပ္စြာေပါက္ေရာက္ေနျပီး ဒီေရအတက္အက် ျဖစ္ေပၚ၍ ေစတီေတာ္၀န္းက်င္ကို ဒီေရလႊမ္းမိုးမႈ ရွိခဲ့သည္။ ေစတီအနီး၀န္းက်င္ရွိ ဗြက္ေတာမ်ား အလယ္၌ပင္ ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမ်ားတည္ရွိခဲ့သည္ဟုဆုိ၏။ ဆူးေလေစတီ၏ အေနာက္ဘက္ေစာင္းတန္းသည္ ယခုတည္ရွိသည့္ ဆက္သြယ္ေရး႐ုံးအထိရွိသည္ဟု ဆို၏။ ျမန္မာ သကၠရာဇ္ (၁၂၁၄)ခုႏွစ္ အဂၤလိပ္ျမန္မာ ပထမစစ္ပြဲၿပီးခ်ိန္အထိ ဗႏၶဳလပန္းၿခံ၏ ေတာင္ဘက္ကၽြန္းေနရာမ်ားသည္ အင္းၾကီး ျဖစ္ေနျပီး ဆူးေလဘုရားသို႔ကူးရန္ ေက်ာက္တံတား တစ္ခုတည္ေဆာက္ထားသည္ဟု အဆိုရွိ၏။

ထို႕ေနာက္ စီမံကိန္းႏွင့္ မလြတ္ဟု အေၾကာင္း ျပကာေစတီ ၀န္းက်င္ရွိ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္း(၅၀)အား သရက္ဥယ်ာဥ္(ယခု ဗိုလ္ခ်ဳပ္လမ္းေပၚရွိသရက္ေတာ ေက်ာင္းတိုက္မ်ား)တည္ရွိရာသို႔ ဖယ္ရွားေျပာင္းေ႐ႊ႕ခဲ့၏။ အဂၤလိပ္တို႔သည္ က်ဳိက္ျမတ္သံခ်ဳိ ေစတီအား ၿဖိဳဖ်က္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ဆူးေလေစတီႀကီးအား ဆက္လက္ ၿဖိဳဖ်က္ရန္ ႀကိဳးပန္းၾက၏။

သို႔ေသာ္ အဂၤလန္တြင္ရွိသည့္ ၀ိတုိရိယ ဘုရင္မႀကီးက `ဆူးေလေစတီသည္ ထူပါေစတီျဖစ္သျဖင့္ မတူးၿဖိဳ၊ မဖ်က္ဆီးရ ဆူးေလေစတီအားေကြ႕ပတ္သြားရမည္´ဟု အမိန္႔ျပန္ၾကားခဲ့၏။ ယင္းသို႔ ျပန္ၾကားေသာ္လည္းဆူးေလေစတီေတာ္ ၀တၱကေျမျဖစ္သည့္ ကုန္းေတာ္ေအာက္ေျခမ်ားအား တူးၿဖိဳဖဲ့ခ်ၾက၏ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဆူးေလေစတီသည္ မွန္ကူကြက္သ႑ာန္ ကုန္းေတာ္ငယ္ျဖစ္ေနျခင္းျဖစ္၏။ ဆူးေလေစတီေတာ္၏ ေျခေတာ္ရင္း ပတ္လည္တြင္ရွိသည့္ ဂႏၶကုဋိတိုက္ တန္ေဆာင္းႏွင့္ ေစာင္းတန္းစသည့္ သာသနိက အေဆာက္အအံုမ်ား ပ်က္စီးခဲ့ရ၏။

တကယ္တမ္းတြင္ေတာ့ အဂၤလိပ္တို႕၏ စီမံကိန္းသည္ လူေနအိမ္ေျခမ်ား၊ဘုရား ေစတီမ်ားကိုသာ ျဖိဳခ်ခဲ့သည္ မဟုတ္ သိမ္မ်ား၊ ဗလီမ်ား ကိုပါ အလြတ္မေပးခဲ့ပါေခ်၊ အထင္ရွားဆုံး သက္ေသ အေနျဖင့္ ျပရရင္ေတာ့ ေအာင္ဆန္းကြင္းေဘးရွိ တျခမ္းပဲ့ ဗလီပင္ျဖစ္ပါသည္။

ရန္ကုန္ျမိဳ႕ရွိ တျခမ္းပဲ့ ဗလီသည္လည္း ေရွးေဟာင္း သမိုင္းဝင္ အေဆာက္ အဦးျဖစ္ျပီး ၁၈၂၆ ခုႏွစ္ ပထမ အဂၤလိပ္ ျမန္မာစစ္ျပီးေနာက္ ဘၾကီးေတာ္ စစ္ကိုင္းမင္းမွ သစၥာေတာ္ခံ တပ္မ်ားကို ဆုလာဒ္မ်ား ေပးသနားရာ ကမန္လူမ်ိဳး ေလးသည္ေတာ္ စစ္ဗိုလ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္ၾကေသာ ေခါင္းဦးေရႊမိႈင္းႏွင့္ ေခါင္းဦးေရႊသိုင္း တို႕အား အစၥလာမ္ ဘာသာဝင္တို႕၏ ထုံးစံ အတိုင္း ဝတ္ျပဳရန္ ေျမေနရာ ႏွစ္ေနရာ အား လႉဒါန္းေပးသနားေတာ္မူခဲ့ေလသည္။ တစ္ေနရာမွာ ယခု ေအာင္ဆန္းကြင္းဟုျဖစ္ေပၚလာမည့္ေနရာ အနီးရွိ တျခမ္းပဲ့ဗလီျဖစ္ျပီး ေနာက္တစ္ေနရာမွာ မဂၤလာ ေတာင္ညြန္႕ ျမိဳ႕နယ္ အတြင္းရွိ ပိႏၷဲကုန္း ရခိုင္ ဂ်ာေမ ဗလီ တို႕ျဖစ္ၾကသည္။၁၈၅၂ ခုႏွစ္ ဒုတိယအဂၤလိပ္ ျမန္မာစစ္ ပြဲအျပီးတြင္ အဂၤလိပ္တို႕မွ စီမံကိန္း အရ လမ္းေဖာက္ခဲ့ ရာလမ္း ႏွင့္မ လြတ္၍ ဖဲ႔ခ်ခဲ့ရျပီး ဘီေအေအကြင္း(ယခု ေအာင္ဆန္းကြင္းေဘး)တြင္ ေနရာ အစားျပန္ေပးကာ တစ္ျခမ္းပဲ့ ဗလီဟူေသာ အမည္တြင္ ခဲ့ျခင္းျဖစ္ေလသည္။ ထို႕ ျပင္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ရွိ ေရွးေဟာင္း သိမ္အေတာ္မ်ားမ်ားသည္လည္း လမ္းႏွင့္ မလြတ္၍ဖ်က္သိမ္းလိုက္သည့္ အထဲတင္ ပါသြား ၾကေလသည္။

အဂၤလိပ္တို႕သည္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္၊ အေထြေထြ ေရာဂါကုေဆးရုံၾကီး ကဲ့သို႕ေသာ အေျခခံ အေဆာက္အအံုမ်ားေဆာက္လုပ္ေပးျခင္း၊ပန္းျခံမ်ား၊ေရကန္မ်ား ဖန္တီးျခင္း၊ ကိုလိုနီေခတ္လက္ရာ အေဆာက္အဦးမ်ားျဖင့္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ေတာ္ကို အလွဆင္ကာ အေရွ႕တိုင္း၏ လွပေသာ ဥယ်ာဥ္ျမိဳ႕ေတာ္ အျဖစ္ နာမည္ေက်ာ္ၾကားခဲ့ဖူးေလသည္။ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရး ရျပီးေနာက္ပိုင္း လမ္းအမည္၊ပန္းျခံအမည္မ်ားကို ကိုလိုနီ အဂၤလိပ္ အမည္မ်ားမွ ျမန္မာ အမည္သို႕ ေျပာင္းလဲေခၚေဆာင္ခဲ့ၾကသည္။၁၉၈၉ ခုႏွစ္တြင္ေတာ့ ျမိဳ႕ေတာ္ ရန္ကုန္ စာလုံးေပါင္းအား "Rangoon "မွ " Yangon"သို႕ ေျပာင္းလဲ သတ္မွတ္ကာ အျခားေသာ အဂၤလိပ္ အေခၚအေဝၚမ်ားကိုလည္း ျမန္မာ အမည္သို႕ ေျပာင္းလဲ သတ္မွတ္လိုက္ၾကေလသည္။

ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံကို က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္သည့္နယ္ခ်ဲ႕ဆိုသည္မွာ က်ဴးေက်ာ္ခံရေသာ ႏိုင္ငံ၏ သယံဇာတမ်ားကို အနည္းနဲ႕ အမ်ား ထုတ္ယူဖ်က္ဆီးသြားၾကသည္သာျဖစ္သည္။အဂၤလိပ္တို႕က ျမန္မာႏိုင္ငံကို တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္ျပီး ႏွစ္တစ္ရာေက်ာ္ အုပ္ခ်ဳပ္သြားသလို ကြၽန္ေတာ္တို႕ ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားသည္လည္း အင္အားေကာင္းစဥ္ အခ်ိန္က အိမ္နီးခ်င္း အယု ဒၶယျမိဳ႕ကို တိုက္ခိုက္ကာ ဗုဒၶရုပ္ပြါးေတာ္မ်ား၊ ဘုရား ေက်ာင္းကန္မ်ားကို ဗုဒၶဘာသာဝင္ အခ်င္းခ်င္းပင္ ျဖစ္ေသာ္ျငားလည္း ဖ်က္စီးျပီး တျမိဳ႕လုံးကို မီးတင္႐ိႈ႕ခဲ့ဖူးသည့္ သမိုင္းလည္း ရွိခဲ့ဖူးသည္။ ပေဒသရာဇ္ စနစ္ႏွင့္ ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ႕ စနစ္တို႕၏ ဆိုးေမြမ်ားကို ခံစားလိုက္ရျခင္းပင္ျဖစ္သည္။

နိဂုံးခ်ဳပ္အေနနဲ႕ေျပာရရင္ျဖင့္

ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ၏ သမိုင္းေၾကာင္း ဆိုသည္မွာ ေကာင္းသည္ျဖစ္ေစ ဆိုးသည္ျဖစ္ေစ အရွိတရား အတိုင္း အမွန္ကို ရဲရဲဝံ့ဝံ့ လက္ခံႏိုင္ဖို႕ လိုပါတယ္။ ေကာင္းသည့္ သမိုင္းမ်ားကို ဂုဏ္ယူဝမ္းေျမာက္ ရမည္ျဖစ္သလို ဆိုးရြားခါးသီးတဲ့ သမိုင္းမ်ားမွ သင္ခန္းစာမ်ားကို ထုတ္ယူျပီး ေနာင္ မျဖစ္ေအာင္ စဥ္းစားဆင္ျခင္ သုံးသပ္ကာ ႏိုင္ငံခ်စ္စိတ္၊ လူမ်ိဳးခ်စ္စိတ္ မ်ား ေပၚထြက္လာေအာင္ ပညာေပးရမည္သာျဖစ္ပါတယ္။

သို႕ေသာ္လည္း မိမိလူမ်ိဳး၏ အမ်ိဳး၊ဘာသာ၊သာသနာ ခ်စ္စိတ္ကို မဟုတ္၊ မမွန္ေသာ နည္းလမ္းျဖင့္ ျမင့္တက္လာေစရန္ ရည္ရြယ္၍ ရွိျပီးသား သမိုင္းတစ္ခုကို ေနာက္ထပ္ လုပ္ၾကံေရးထားသည့္ သမိုင္းအသစ္တစ္ခုႏွင့္ အစားထိုးျခင္း၊ သမိုင္းလိမ္ သမိုင္းတုမ်ား ဖန္တီးကာ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ဓာတ္ ရွင္သန္ထက္ျမတ္ေအာင္ လႈံ့ေဆာ္ တဲ့ နည္းလမ္းမ်ိဳးဟာ အလြန္အင္မတန္မွ မူမမွန္ပဲ ေဖာက္လြဲေဖာက္ျပန္ျဖစ္ျပီး ႏိုင္ငံႏွင့္ လူမ်ိဳး၏ဂုဏ္သိကၡာကိုပါ က်ဆင္းေစႏိုင္သလို ရွက္ဖို႕လဲေကာင္းလွပါတယ္။ သာသနာ့တာဝန္ကို ထမ္းေဆာင္ေနရေသာ ရဟန္းေတာ္မ်ားဟာ သမိုင္းနဲ႕ ပတ္သက္လို႕ ေလ့လာမႉ အားနည္းျပီး လုံးေစ့ပတ္ေစ့ ကို မသိႏိုင္ဘူးဆိုတဲ့ အမွန္တရားကိုေတာ့ လက္ခံလို႕ရပါတယ္။

သို႕ေသာ္လည္း ကိုယ္မသိတဲ့ သမိုင္းကိစၥတစ္ခုကို သိသလိုလို နဲ႕ ထင္ေယာင္ထင္မွားျဖစ္ေအာင္ ေဟာေျပာျပီး နားမလည္တဲ့ ပရိသတ္ကို ရမ္းရႊီးလိုက္ျခင္းမ်ိဳးေတာ့ မျဖစ္သင့္သလို လက္လဲ လက္မခံႏိုင္ပါ၊ေႏွာင္းလူမ်ား အမွတ္မွားႏိုင္ျပီး ရွက္ဖြယ္လိလိသာျဖစ္ပါေတာ့သည္။

အတီး (ဝါးလုံးရွည္)

ကိုးကား
- Journal of the Burma Research Society (JBRS) http://igpweb.igpublish.com/igp/journal-of-the-burma-research-society-jbrs-ejournal

- B.R. PEARN ေရးသားသည့္ History of Rangoon

- Megacity Yangon: Transformation Processes and Modern Developments http://books.google.com.mm/books?id=s6QLW_HLSEsC&pg=PA175&lpg=PA175&dq=Theingyi+Market+built+in&source=bl&ots=dE4vgPhIPS&sig=nPQyKQ9KwPNLqUULc4DGSY65w3o&hl=en&sa=X&ei=IoX5UZTpLI3OkQXh24DgCA&ved=0CEkQ6AEwBg#v=onepage&q=Theingyi%20Market%20built%20in&f=false